ecnebi anonim ve sermayesi eshama munkasim
ECNEBİ ANONİM VE SERMAYESİ ESHAMA MÜNKASİM
ŞİRKETLERLE ECNEBİ SİGORTA ŞİRKETLERİ
HAKKINDA KANUNU MUVAKKAT (1)
Kabul Tarihi : 30 Teşrinisani 1330
Yayımlandığı Takvimi Vakayi : Tarih:4 Kanunuevvel 1330 Sayı:2025
Yayımlandığı Düstur : Tertip:2 Cilt:7 Sayfa:142
BİRİNCİ FASIL
Ecnebi anonim ve sermayesi eshama münkasim şirketlere dairdir
Madde 1 - Memaliki ecnebiyede teşekkül ederek Memaliki Osmaniyede şube veya
acentehane tesis ve küşadiyle icrayı muamele edecek olan her nevi anonim ve
sermayesi eshama münkasim şirketler muamelata iptidar etmezden evvel Ticaret
Nezaretine şirketin ünvanını ve mahalli teşekkülünü ve tabiiyetini ve miktarı
sermayesini ve Memaliki Osmaniyedeki muamelatında Kavanini Osmaniye ahkamına
tebaiyeti deruhte ettiğini havi vereceği istidaname ile beraber evvela şirketin
mensup olduğu katibiadilikten ve saltanatı seniye sefaret ve
şehbenderhanelerinden musaddak evrakı teşekküliyesiyle nizamnamei dahilisi
suretlerini ve merkezi idaresinin bulunduğu memleket kavanini mer`iyesine
muvafık olarak teşekkül etmiş ve elyövm icrayı muamele eylemekte bulunmuş
olduğunu mutazammın mensup olduğu hükümetten ita olunmuş bir şahadetnameyi,
saniyen şirketin nizamnamei dahilisinde gösterilmiş olan muamelatı aktetmeye
ve muamelatı vakıadan mütevellit hernevi deaviden şirket nam ve hesabına olarak
gerek müddei ve gerek müddealehy sıfatiyle gerek diğer bir sıfatla derecatı
mehakimde hazır bulunmağa mezun ve murahhas bir vekilin tayinini mübayyin keza-
lik mensup olduğu memleket katibiadiliğinden ve saltanatı saniye sefaret ve
şehbenderhanelerinden musaddak veyahut Memaliki Osmaniyede katibiadil huzurunda
tanzim olunmuş bir vekaletnameyi tevdie mecburdur.
Madde 2 - Memaliki Osmaniyede mukaddema tesis etmiş oldukları şube veya
acentehaneler marifetiyle elhaletühaazihi icrayı muamelat etmekte bulunan
ecnebi anonim şirketleri maddei sabıkada tayin olunan muamelatı kanuniyeyi işbu
kanunun tarihi mer`iyetinden itibaren altı ay zarfında ifa edeceklerine dair
iki ay zarfında Ticaret Nezaretine veya vilayata bir taahhütname takdim
edecekler ve aksi takdirde icrayı muameleden muvakkaten menolunacaklardır.
Madde 3 - Ticaret Nezareti birinci maddede tadat olunan evrakın tevdii
tarihinden itibaren iki mah zarfında ecnebi şirketin işbu kanun mucibince ifası
lazımgelen muamelatı kanuniyeyi ikmal eylediğini mübeyyin bir beyaname vere-
----------------------
(1) Bu Kanunun harçla ilgili hükümleri 2/7/1964 tarih ve 492 sayılı Harçlar
Kanununun 139 ncu maddesinin (n) bendi ile; 23/6/1958 tarih ve 7129 sayılı
Bankalar Kanununa aykırı hükümleri de mezkür Kanunun 83 ncü maddesiyle
yürürlükten kaldırılmıştır.
cektir. İşte bu beyannamenin itası için bir defaye mahsus olarak on beş
Osmanlı altını harç istifa olunur.
Madde 4 - Ecnebi şirketleri bu nizamnamenin birinci maddesinde musarrah
ahkama tevfiki muamele eyledikten sonra nizamnamei dahililerinde bazı tadilat
icra eyledikleri veyahut memaliki şahanedeki vekillerini tebdil eylemek
istedikleri takdirde Ticaret Nezaretine muaddel nizamnamei dahilinin bir sureti
musaddakasını ve yeniden tayin eyledikleri vekillerinin vekaletlerini mübeyyin
ve mensup oldukları memleket katibiadili ile saltanatı seniye sefaret ve
şehbenderhanelerinden musaddak bir vekaletnameyi tebliğ edeceklerdir. Her bir
şirket Memaliki Osmaniyede bir veya müteaddit vekil bulundurabilir. Bundan maada
ecnebi şirketler tatili muamelat ve iflas ve sermayelerini tebdil ettikleri
veyahut başka bir şekilde birleştikleri takdirde dahi vukuu hali Ticaret
Nezaretine bildireceklerdir ve Nezaret de keyfiyeti masarifi şirkete ait olmak
üzere Memaliki Osmaniyenin bir veya müteaddit gazeteleriyle neşretmekle beraber
icabı hali icra edecektir.
Madde 5 - Ticaret Nezareti şirket nizamnamei dahilinde icra edilen tadila-
tı havi veya vekillerinin tebdilinden yeni vekaletname metnini veya şirketin
yeni mevzuunu veya diğer bir şirketle ittihat etmiş olduğunu muhtevi bir beya-
nameyi bir mah zarfında şirkete ita edecek ve bunun için bir lirayı Osmani harç
alınacaktır.
Madde 6 - Şirketler maddei sabıka ahkamı icra edilmedikçe kendileriyle akti
mukavele edenlere veyahut şahsı salislere karşı nizamnamei dahilinin tadilatı
ahkamından veya dördüncü maddede gösterilen diğer tahavvülattan istifade
edemiyeceklerdir.
Madde 7 - Ecnebi anonim veya sermayesi eshama münkasim şirketlerin
vekilleri şirket nizamnamei dahilisinin ve hamil oldukları vekaletnamelerin
Ticaret Nezareti tarafından musaddak birer hülasasını cerideyi resmiye ve en
ziyade münteşir bir veya bir kaç gazete ile ilan edecektir.
Madde 8 - Ecnebi anonim ve sermayesi eshama münkasim şirketlerin acentesi
Memaliki Osmaniyenin bir mahallinde işbu nizamnamede muharrer muamelat ifa
olunarak tanındıktan sonra Memaliki Osmaniyenin diğer mahallerinde küşat edeceği
yeni şube ve acentehaneler için tekrar muamelatı mezküreyi ifaden vareste olup
yalnız keyfiyeti Ticaret Nezaretine ihbar eyliyeceklerdir. Mezkür yeni şube ve
acentehanelerin müdürleri üçüncü maddede muharrer beyananmenin bir sureti ile
şirket nizamnamei dahilisinde musarrah muamelatı ifaya mezuniyetini mübeyyin
şirket tarafından müta ve makamı aidinden ve katibiadil tarafından usulen
musaddak vekaletnameyi hamil olacaklardır. İşbu müdürler mezkür beyanname ile
vekaletnamenin birer sureti musaddakalarını memurini mahalliyeye tevdi edecekler
ve bundan maada işbu kanunun 4 ve 7 nci maddelerinde muharrer olduğu veçhile
şubei merkeziye tarafından icra edilmiş olan neşriyat veçhile ceraidi
mahalliyeye ilanat dercettireceklerdir.
Madde 9 -Ticaret Nezareti baistidaname talep edenlere mevaddı sabıkada
mezkür kaffei evrakın sureti musaddakalarını verecektir. Her sureti
musaddakanın itasında yirmi kuruş harç alınır.
Madde 10 - İşbu kanuna tevfikan şube veya acentehane tesis olunan mahaller
mensup oldukları her ecnebi anonim veya sermayesi eshama münkasim şirketler için
ikametgahı kanuni olup mahalli mezküredeki mehakim şirketin ihtilafatının mercii
rü`yetidir.
Madde 11 - Şube veya acentehaneler asıl şirketin tabiiyetini haiz olacak-
lardır. Şirketin muamelatından dolayı ikame olunacak davalarda şirket vekilleri
veya şube müdürlerinin tabiiyeti şahsiyeleri asla nazarı itibare alınmıyacaktır.
Madde 12 - Birinci ve dördüncü ve sekizinci maddelerde münderiç muamelati
kanuniyeyi ifa etmediklerine mebni şube veya acentehaneleri resmen tasdik edil-
memiş olan ecnebi şirketler mehakimi aidei Osmaniyesi huzurunda takip edilip
elli lirayı Osmani cezayi nakdiye mahküm olacakları gibi işbu kanun ahkamına
tevfiki hareket için imtinada ısrar eylediklerinden dolayı şube veya acentehane-
leri seddedilmekle beraber bu şirketler nam ve hesabına her ne sıfatla olursa
olsun akti muamele edenler dahi şahsen mesul tutulacaklardır, şurası derkar-
dır ki Memaliki Osmaniye dahilinde şube veya acentehanesi bulunmıyan ecnebi şir-
ketler mehakimi Osmaniye huzurunda ikamei davaya salahiyettardırlar.
Madde 13 - Ecnebi anonim ve sermayesi eshama münkasim şirketler bilcümle
kavanin ve nizamatı devleti aliyeye tebaiyete mecburdurlar.
Madde 14 - Muamelatı esasiyesi umuru maliyeye müteallik bulunan ecnebi şir-
ketler her senei maliyelerinin ilk üç ayı zarfında kendi hali malilerini mübey-
yin evrak ile senei sabıka bilançosunu Ticaret Nezaretine tevdi edecekler ve iş-
bu evrakın hakikati hale mutabık olduğu şirketin meclisi idare azasından biriyle
hesabat müfettişi tarafından tasdik olunacaktır.
Madde 15 - Esas muamelelerini Memaliki Osmaniyede icra eden ecnebi anonim
veya sermayesi eshama münkasim şirketler işbu kanunun tarihi mer`iyetinden
itibaren üç ay zarfında Osmanlı anonim şirketine tahavvül edecekler ve aksi
takdirde idarehaneleri seddolunacaktır.
İKİNCİ FASIL
Ecnebi sigorta şirketlerine dairdir.
madde 16 -28 -(Mülga: 25/6/1927 - 1149/24 md.)
Madde 29 - Ecnebi anonim şirketleriyle sigorta kumpanyaları hakkında 22
Rebiülevvel 1305 ve 29 Muharrem 1324 tarihlerinde neşrolunan nizamnameler
mefsuhtur.
Madde 30 - İşbu Kanun tarihi neşrinden muteberdir.
Madde 31 - İşbu Kanunun icrasına Ticaret, Adliye ve Dahiliye Nezaretleri me-
murdur.