aksaray melik gazi hangahi
Aksaray Şeyh Hamit Mahallesi, Güzel Baba Sokak’ta, Baba Yusuf Türbesi’nin bitişiğinde yer almaktadır. Kaynaklarda Melik Mahmud Gazi Hangâhı olarak geçen bu yapı halk arasında Darphane olarak anılmaktadır.
Bu yapının ne amaçla yapıldığı anlaşılamamaktadır. Planı yan mekanlı, zaviyeli camilere benzemektedir. Aynı zamanda Konya Sahip Ata Hangâhı, Afyon Boyalıköy Kureyş Baba Hangâhı ve Çorum Mecitözü Elvan çelebi Dergâhı ile plan bakımından benzerlik göstermektedir. Ancak bu yapılar Aksaray hangâhında olduğu gibi çini kaplı değildir.
Hangâhın kitabesi bulunmadığından yapım tarihi bilinmemektedir. Ancak, yapının üzerinde bulunan çinilere dayanılarak XIII.-XV.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Hangâha ismini veren Melik Mahmud Gazi, Danişmendli hükümdarlarından Nizameddin Yağıbasan’ın oğlu olup, asıl adı Muzafferiddin Melik Mahmud Gazi’dir.
Hangâh, kesme ve moloz taşı ile tuğla karışımı bir malzemeyle yapılmıştır.Günümüze kalıntı olarak gelen bu yapının ortasında kubbeli bir mekân, bunun etrafında biri giriş olmak üzere üç eyvanı bulunduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca güneydoğu köşesine bir, batı yönüne de iki oda eklenmiştir. Kuzeydeki girişin üzeri iki, diğer bölümler tek katlıdır. Kaynaklardan ve bazı kalıntılarda çinili olduğu öğrenilmektedir.
Ege Üniversitesi Sanat Tarihi bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Bekir Deniz 1994 yılında yaptığı araştırma ile hangâhı ortaya çıkarmış ve planını çizmiştir.