menafii umumiyeye muteallik hususat kanunu
MENAFİİ UMUMİYEYE MÜTEALLİK HUSUSAT İÇİN
EFRADA AİT ARAZİ İLE TAŞ OCAKLARININ
MUVAKKATEN İŞGALİ HAKKINDA KANUN
Kabul Tarihi : 9 Şubat 1331
Yayımlandığı Takvimi Vakayi : Tarih : 18 Şubat 1331 Sayı : 2455
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 2 Cilt :8 Sayfa : 404
Madde 1 - Menafi umumiyeye müteallik imtiyazlı şirketler veya müteahhit
veyahut emaneten hükümet tarafından icra edilecek imalat ve inşaatı nafıaya
ahşaptan maada lüzumu olan her nevi gayrimenkul taş ve toprak ile levazım-ı
sairei inşaiyenin ihzar ve tedariki ve inşatın hususatı sairesi için muktazi
arazi meclisi idarenin on gün zarfında vereceği karar üzerine vilayetin yahut
müstakil liva mutasarrıflığının kararnamei mahsusu ile ameliyat ve inşaatın
hitamına kadar berayı intifa muvakkaten işgal olunur.Vilayet ya müstakil liva
sermühendisi yahut inşaata nezarete memur komiserler tarafından arazinin işgali
muvakkati lüzumile esbabı mucibesini ve işgal edilecek arazinin bulunduğu mahal-
li ve muhteviyatiyle mahiyetine ve mutasarrıfının yahut mutasarrıfı olmak üzere
tanılan kimsenin isim ve şöhret ve mahalli ikametini ve arazinin ne gibi ameli-
yata tahsis edileceğini ve işgal olunacak kısmın mesahasını natık bir cetvele
raptan ita edilecek rapor üzerine işbu kararname isdar olunacak ve rapor muhte-
viyatını cami bulunacaktır. Mesakin müştemilatından olan sulu ve sebze ve meyva
ve çiçek bahçeleri muvakkaten işgal edilemez. İş bu kanunun bir sureti işgali
muvakkat müsaadesini havi olan kararnameye raptedilir.
Madde 2- Arazinin muvakkaten işgali hakkında muvafakati tarafeyn hasıl ol-
duğu takdirde aktolunacak mukavelenamenin bir sureti müteahhit tarafından ser-
mühendise ve şirket tarafından inşaata nezarete memur komisere tevdi edilecek-
tir.
Madde 3- Ashabı arazi ile şirket veya müteahhit beyninde itilaf hasıl ola-
madığı takdirde sermühendis yahut komiser birinci maddede beyan olunan rapor
ve cetvelleri imla ve arazinin hal ve heyeti hazırasının tayin ve takdiri zım-
nında şirket yahut müteahhit tarafından tayin edilecek ehlihibrenin işgal edi-
lecek mahalde isbatı vücut edeceği günü tayin eder. Sahibi arazi veya vekiline
yevmi muayyeninde tarafı diğer ehlihibresile birlikte ifayı vazife etmek üzere
bir ehlihibre izam eylemesi için ba ihbarname tebligatta bulunmak üzere işgal
edilecek arazinin en büyük mülkiye memuruna iş`arı keyfiyet eyliyecek ve işbu
muamelatın icra ve ikmal edildiği mahalli mülkiye memuru tarafından sermühendis
veya komisere yahut teftişe memur olan mühendise bildirilecektir. İhbarname sa-
hibi arazi veya vekiline, bulunamadığı takdirde ortakçısına veya kiracısına veya
bekçisine ve bunlar da bulunmadığı takdirde işgal edilecek arazinin bulunduğu
mahallin nahiye heyeti veya meclis idaresi riyasetine tebliğ olunur ve ihbarna-
menin bir sureti kaza veya nahiye merkezlerinde hükümet konaklarına ve karyer-
lerde heyeti ihtiyariye içtimagahlarına talik olunur. Sahibi araziye gönderilen
işbu ihbarnamenin tarihi tebliğiyle ehlihibrenin içtimaı için tayin edilen ta-
rih laakal on günlük bir fasıla bırakılacaktır.
Madde 4- Tarafeynin ehlihibresi tayin edilen günde mahallinde biliçtima
onuncu maddede muharrer tazminatın tayinine medar olacak malumatı istihsal
ederler ve verecekleri karar dairesinde üç nüsha olarak zabıtname tanzim ve
ziri her iki taraf ehlihibresi tarafından tahdim olunur.Bu zabıtnamelerden
birisi şirkete veya müteahhide ve diğeri arazi sahibine ve üçüncüsü de sermü-
hendise ya inşaatı teftişe memur olan komisere tevdi edilir.
Madde 5- Tarafeynden biri üçüncü maddede beyan edilen mühlet zarfında
ehlihibre tayin ve izam eylemediği takdirde arazinin bulunduğu mahallin mec-
lis idaresi veya nahiye heyeti tarafından nihayet kırk sekiz saat zarfında
bir ehlihibre tayin ve mahalline izam olunur. Bu ehlihibre diğer tarafın in-
tihap ve izam eyliyeceği ehlihibre ile birlikte tetkikatı lazıme icra eder.
Madde 6- Tarafeynin tayin edecekleri yahut tarafeynden birinin temerrüdü
halinde meclisi idare veya nahiye heyetinin tayin eyliyeceği ehlihibre ile
tarafı diğer ehlihibresi arasında ittifak husule gelmediği takdirde vilayet
veya müstakil liva encümeni tarafından üç gün zarfında bir üçüncü ehlihibre
tayin edilir ve bu üçüncü ehlihibrenin tetkikatını bil`ikmal üç nüsha olarak
tanzim eyliyeceği rapor dördüncü maddede muharrer olduğu veçhile alakadarana
tebliğ kılınır.
Balada mezkur üçüncü ehlihibrenin tayinile tetkikatının icrası sekiz
gün zarfında ikmal edilecektir.
Madde 7- Mevaddı sabıkada beyan olunan muamelatın ikmalinden sonra ısdar
olunacak kararnamenin bir sureti sahibi araziye veya vekiline, bulunamadığı
takdirde ortakçısına veya kiracısına veya bekçisine hemen tebliğ olunmak üzere
valii vilayet ya müstakil liva mutasarrıfı tarafından işgal edilecek arazinin
bulunduğu mahallin en büyük mülkiye memuruna irsal olunur. Mahallinde ashabı
arazi yahut makamına kaim olacak kimse bulunmadığı takdirde kararnamenin işbu
sureti kaza ve nahiye merkezlerinde hükümet konaklarına ve karyerlerde heyeti
ihtiyariye içtimagahına talik edilir ve arazi sahiplerine tebliğ edilmiş hük-
münde addolunur. Kararnamenin nüshai saniyesi tarafı vilayetten veya müstakil
liva mutasarrıflığından sermühendise veyahut ameliyata nezarete memur bulunan
komisere irsal edilir. Bunlar da kararnamenin bir sureti musaddakasını işte
alakadar olan şirket veya müteahhide tebliğ ederler.
Madde 8- Mevaddı sabıkada beyan olunan muamelatın ikmalini müteakip şirket
veya müteahhit ashabı arazinin tazminatı istihsali hususundaki hukuku mahfuz
kalmak şartiyle birinci maddede beyan olunan meclisi idare kararına tevfikan
valii vilayet ya müstakil livamutasarrıfı tarafından ita edilmiş olan kararna-
mede muharrer ameliyatın icrasına mübaşeret edebilecektir. Ashabı tarafından
muhalefet vukuunda memurini idare ve indelhace kuvvei zabıta marifetiyle arazi
işgal olunur.
Madde 9- Hitamı ameliyatta yahut ameliyat birçok seneler devam edecekse
her senei ameliyenin inkızasında işgal edilen arazi üzerinde husule gelen
hasarat miktarı dördüncü, beşinci ve altıncı maddelerde muharrer şerait
dairesinde ehlihibre tarafından keşif ve tahmin ve takdir edilen tazminat
derhal tesviye edilir.
Madde 10- Ehlihibre hasaratı vakıaya mukabil ashabı araziye itası icap
eden tazminatı, atide beyan edilen kavaide göre hesap ve tahmin edeceklerdir.
Evvela işkal talebinden evvel açılmış ve işletilmekte bulunmuş olan taşocak-
larından maada kaffei arazi için verilmesi lazımgelen tazminatın miktarı mezkür
mahallerin dördüncü madde mucibince kablelişgal takdir edilmiş olan ahvalile
işgalin hitamında veyahut her senei ameliyenin inkızasında arazinin kesbettiği
hali mukayese ederek araziye tari olduğu tebeyyün eden noksan kıymet üzerinden
hesap edilir.
Saniyen işgal talebinden evvel açılmış ve işletilmekte bulunmuş olan
taşocakları için tazminatı mezkure çıkarılan taşın metre mikabının ocaktaki ra-
yiç bedeli üzerinden takdir ve hesap edilir.
Salisen depo veyahut imalat mevkii olarak işgal edilen arazi için takdir
edilecek tazminat miktarı işgal müddeti zarfındaki bedeli icar ile arazii mez-
kurenin kableişgal bulunduğu hale icraı mesarifi noktai nazarından tahmin edi-
lir.
Madde 11- Ehlihibre tarafından tayin ve takdir edilen tazminattan dolayı ta-
rafeynden birinin itirazı vukuunda ait olduğu mahkemede ikamei davaya hakkı ola-
caktır. Bu halde tahmin edilen tazminat miktarı müteahhit veya şirket tarafından
mahalli Ziraat Bankası sandığına ve bulunamayan mahalde Osmanlı Bankasına derhal
depozite edilecektir.
İtiraz sahibi arazi tarafından vukubulmuş ise tahmin edilen tazminat şirket
veya müteahhit tarafından yüzde yirmi fazlasiyle depozite edilecektir. Müteahhit
ya şirket sureti katiyede tediyesine mecbur oldukları tazminatı tamamen tesviye
eylediklerini veyahut vakı olan itiraz sebebiyle neticei hükme intizaren ve
ledelhace yüzde yirmi fazlasile Ziraat Bankası sandığına veya Osmanlı Bankasına
tevdie mecbur oldukları mebaliği depozite olarak yatırdıklarını evrakı müsbite
iraesile isbat etmeğe mecbur bulunacaklardır. Bu cihet sabit olmadıkça
müteahhitlere esnayi inşaatta tesviye edilen istihkak bedellerinden alelusul
tevkif edilen teminat akçelerile şirketlere evvelce tediye ettikleri kefalet
akçeleri iade edilmiyecektir.
Madde 12- Ehlihibrenin gerek arazi üzerinde bulundukları gerek rapor tanzim
için merkezde meşgul olacakları beher gün için yirmi kuruştan dun ve elli kuruş-
tan efzun olmamak üzere yevmiye ita kılınacak ve bundan maada azimet ve avdet
için vukubulan masarifi seferiyei hakikiyeleri tesviye edileceklerdir.Mesele
mahkemeye tevdi edilmediği takdirde işbu yevmiyeler salifüzikkir nisbet daire-
sinde doğrudan doğruya mahallinin meclisi idaresi veya nahiye heyeti tarafından
takdir edilecek ve ehlihibre mahkeme kararile tayin edilmiş ise yevmiyeleri mik-
tarı mahkeme tarafından tayin edilecektir.
Tarafeynden tayin edilen veyahut birinin temerrüdü halinde kendi namına mec-
lisi idare veya nahiye heyeti tarafından tayin edilen birinci derece ehlihibre-
nin yevmiye ve masarifi seferiyeleri araziyi işgal edecek olan taraftan tediye
edilir. Üçüncü ehlihibrenin yevmiye ve masarifi hakikiyesi tarafeyn ehlihibresi
takdiratile üçüncü ehlihibrenin takdiri arasındaki fark ile mütenasiben vali ve-
ya mutasarrıf veyahut mahkeme reisi tarafından tarafeyne taksim edilir.
Hükümet hesabına icra edilecek keşif ve tahminler için gönderilen ehlihibre-
nin yevmiye ve masarifi muvakkaten arazinin işgalini mucip olan ameliyatı inşai-
yeye mahsus mebaliğden tesviye edilir.
Ehlihibrenin talebi vukuunda yevmiyeleri alelhesap suretile kendilerine tes-
viye olunur. Alelhesap tediyatın miktarı ehlihibreye verilecek yevmiye ve masa-
rif
mecmuunu tecavüz edemez. Araziyi işgal eden taraftan üçüncü ehlihibreye vukubu-
lacak tediyat tamamen taayyün edip de tarafeyne tefrik edildikten sonra işbu
masrafın arazi sahibine isabet eden miktarı kendisine tediye edilecek tazminat-
tan tevkif edilir.
Madde 13 - İnşaatın bir müteahhide ihale edilmiyerek doğrudan doğruya tarafı
hükumetten emaneten icrası halinde işgali muvakkat muamelatı aynı surette icra
edilir. Şu kadar ki bu halde keşfi arazi ve takdiri tazminat için şirket veya
müteahhit tarafından tayin olunacak ehlihibre doğrudan doğruya hükumet tarafın-
dan tayin edilir.
Madde 14- İşbu kanun Takvimi Vekayi ile neşri tarihinden itibaren on beş gün
mürurunda meriulicradır.
Madde l5- İşbu kanunun icrayı ahkamına Nafia ve Dahiliye ve Adliye Nazırları
memurdur.
(Kuvvei icraiyece 12 Rebiülahır 1332 ve 25 Şubat 1329 tarihinde tanzim vemu-
vakkaten mevkii tatbika vazolunan işbu kanun layihası 28 kanunusani 1331 tari-
hinde meclisi umumice tadılen kabul edilmiştir.)