hasan padisah kumbeti
Ahlat, Tahtı Süleyman Mahallesinde bulunan Hasan Padişah Kümbeti, Emir Hüsameddin Hasan Aka Bin Mahmud adına 1275 tarihinde yaptırılmıştır. Halk arasında yaygın bir söylentiye göre bu kümbetin Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’a ait olduğu iddiası vardır. Ancak kümbetin kitabesindeki l274 tarihi Uzun Hasan’ın ölüm tarihinden 200 yıl önce yapılmış olduğunu göstermektedir.Kümbet, Ahlat hükümdarı Hasan Aka’ya aittir. Kümbetin mumyalık kısmındaki Hasan Aka ile veziri Hasan Ali Aka’nın mumyaları yangın sonucu yanmışlardır.
Kümbet, 8.95 X 8.95 m. ölçüsünde kare kaide üzerine oturtulmuştur. Doğu kenarındaki dokuz basamaklı bir merdivenle inilen,sivri kemerli küçük bir kapıdan mumyalık kısmına girilmektedir. Kesme taştan ayna tonoz örtülü mumyalığın doğu,batı ve güney kenarlarını ortasında dar mazgal pencereler bulunmaktadır. Batıdaki pencerenin etrafı zencerek motifi ile,güneydeki ise dikdörtgen ve z harfi şeklindeki motiflerle süslenmiştir.
Kaideden köşe pahları ile on iki kenarlı gövdeye geçilmektedir. Kündetin gövdesi dikey hatlı,kabartma zencerek motifli kuşaklarla sekiz bölümü ayrılmıştır. Bölümlerin ortasına birer niş açılmıştır.Ayrıca köşelerdeki nişler dikine yuvarlak kavisli üçgen bezemelerle süslenmiştir.
Kümbetin gövdesi sekiz bölüme ayıran plasterlerin kenar profilleri üst kuşağın altından ortası düğümlü kemerler şeklinde süslemeler meydana getirmektedir. Kümbetin kapı ve pencere nişlerin etrafı diğer bölümlere göre daha bezeli olup bu bezemeler ters U şeklinde nişlerin etrafını sarmaktadır. Gövdenin üzerindeki düz ve boyalı bir kuşak halinde bırakılmış olan kitabe şeridinde Ayet el Kürsi yazsının olduğu biliniyorsa da bu kuşak restorasyon sırasında harap olmuştur. Kitabe kuşağından sonra bir sıra tezyinatsız taştan friz,iki sıra mukarnaslı saçak frizi yer almaktadır. Kümbetin üzeri diğerleri gibi konik bir külahla örtülüdür.
Kümbet l966 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.