tarihte icki yasaklari
Osmanlılar, çeşitli dönemlerde içki yasakları koymuş...
Bu yasaklara gerek görüldüğüne göre içki içiliyordu, yalnız sarayda değil meyhanelerde evlerde hem de galonlarla...
Atalarımız Osmanlılar müslümandı değil mi ? Bundan kimsenin kuşkusu yok herhalde.İçtiklerinden de kimsenin kuşkusu olmasın. Ahmet Refik Bey in Tarih kitabına aldığı fermanları okuyalım. Padişah II. Selim yani Sarı Selim Kanuni Sultan Süleyman n Hürrem Sultan dan olan oğlu 11. Osmanlı Padişahı...Saltanat dönemi 1566-1574 Sakız adası onun zamanında fethedilmiş. Bu ada yani sakız rakıya çağrışım yaptırıyor mu ?... Ferman tarihi : 26 Zilkade 975 - 23 Mayıs 1568 stanbul ve Galata Kadısı na hüküm ki bundan akdem nice defa ahkam gönderip bu cihetlerde var olan eğer meyhane ve kahvehane.........Hasılı diyor ki : Kahveleri ve meyhaneleri kapatmıştık. Duyduk ki gene açılmışlar. Kötü iş yapıyorlar.Kafamı kızdırmayın. Dikkatli olun. Bunları kapatın. Şaraba tuz basıp sirke edin. Buyruğuma aykırı işyapmayın. Bunu söyleyen çok içtiği için hamamda ayağı kayıp düşerek ölen ayyaş II.Selim. Saltanatı boyunca harem ve saraydan dışarı çıkmayan. Sokollu Mehmet Paşa devri.. İkinci Ferman Tarihi : 19 Sefer 991 - 14 Mart 1583 Padişah III.Murat II.Selim ile Nurbanu Sultan ın oğlu Fermanında sözü edilen bir içki var ARAK. Yaptığım radyo programlarında rakının tarihi çok gerilere gider dediğimde kimse inanmak istememişti. Buyurun işte.. Yıl 1583 İstanbul kadısına hüküm ki makam-ı saltanat ve makarr-ı hilafetim iken hilaf-ı şer-i şerif ve mugayır-i emr-i münif aşıkare HAMR ve ARAK bey ve şira olunurmuş.. Türkçesi benim saltanat başkentim ve hilafet yerim olan İstanbul da din hükümlerine aykırı olmasına rağmen açıkça şarap ve rakı satılır (bey) alınırmış (şira) Ferman çok uzun bunları analarını hangi milletten olduklarını ve daha nice nice olaylarını radyolarda oldukça uzun anlattım burada da anlatacağım ama sitedeki başka yerlerde çünkü şimdi konumuz bunlar değil. Kanuni Süleyman zamanından beri yasaklı olmasına rağmen gene birileri şarap ve rakı satıyorlarmış Bunlar yakalansın. Küreğe mahkum edilsin. Dakika sektirmeden bu emrimi yerine getir. III.Murat ın büyükbabası Kanuni de rakı ve şarabı yasak etmiş babası II.Selim de. Ama hala alınıp satılıyor Rakının önlenemeyen satışı...Murat çıldıracak. Delirtmek mi istiyorlar koca padişahı. Halife o halife İslam dünyasının lideri dinen izin verilmeyen içkilerle başa çıkamıyor. Aynı III.Murat 1581de Avusturya imparatorunu İstanbul a davet ediyor. Oğlunun sünnet düğünü için.. O zamanlar bu tür davetler için heyet gönderiyor. Sünnet düğününe de çağıran imparator. Heyete koca bir Elçi başkanlık ediyor. Namı neymiş bu kişinin sıkı durun şimdi...
Şarabdar Ali Çavuş...
Nasıl kızmasın III.Murat .. Şarap iliklerine işlemiş milletin. Rakı da.. Köpürür tabii. Çok haklı Bir de Padişahım çok yaşa Nasıl kızmasın ? Dayanır mı buna yürek ? İşte hazır forsa kürek...
Şair Nevi nin bu feryadı boşuna değildir.
Yasaktan çok içkinin olmayışıdır, şairi çıldırtan, içkinin yokluğu ile meyhanenin viran,şarabın gözlerden canan gibi nihan olduğunu haykıran Nevi gibi, Baki de bağıranlardandır. Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki şiddetli içki yasağı Baki ye de söyletmiştir. Yıl 1571 bu tarihten 8 yıl önceki tüm meyhanelerin kapatılma kararının neden rafa kaldırıldığını yazılanlar hatırlatıyor. Tavsamanın ana nedeni ekonomik Devlet içkiden ağır vergi alıyordu. İçki ithal edilmesine yönelik olarak kurulan fonun getirdiği gelir de hayli yüksekti. Naima Yeniçeri Ağası Kenan Paşa(aslen gürcüydü) için iyi şeyler yazmaz .Kenan Paşa nın içki yasağından yararlanarak meyhaneleri aylık haraca bağladığından söz eder. Silahdar Fındıklı Mehmet Ağa, 1681 vakaları arasında bir başka rüşvet olayına değinir, sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa nın meyhanelerden 400 kese akçe aldığını belirtir. On bir seneden beri şarap emaneti kaldırılmış, meyhaneler yıktırılmıştı.Paşa ise 400 kese akçe alıp meyhane Açmalarına göz yummuştu. Padişah o sırada Çatalca daki Yapağacı Çiftiği ndeydi. Olayı haber alınca ağır bir ferman göndermiş, fakat uyanık sadrazam, hiç birşeyden haberi olmayan kethüda Hasan Ağa yı boğdurmuştu. Padişaha söylediği şuydu sadrazamın. Kethüda izin vermiş. Benim haberim yeni oldu ve haini hümayununuz gelmeden boğdurdum.Silahdar Mehmet Ağa 1687 de içki yasağının kaldırılmasına neden olarak hazinedeki sıkıntıyı gösterir. Cabi Said Efendi, Üçüncü Selim dönemine ait vakayinamesinde der ki.Sultan Selim ne kadar meyhane var ise hepsini şiddetle yasak etti. Yasağa rağmen içki kullanan birkaç kişi idam olundu.Rum ve Ermenilere patrikleri, Yahudilere de Hahambaşı, Müslümanlara içki içirmemeleri ve satmamaları için tembih ettiler. Aksi takdirde idam olunacaklarını bildirdiler. Ayyaşların hali kötüleşti ,el altından gizli içki satanlar da peyda oldu. Yasak da koyulsa, sonunda ölüm de olsa durdurmak mümkün değil onları, ama denizde kum,içkicide çare çok. Mesela diyelim Adamın biri eline bülbül kafesini almış, kırlara gidiyor.Sanırlar ki kuşunu bülbül deresinde gezdirecek. Ama kafesin içinde rakı dolu bağırsak var.Bülbül değil içince o şakıyacak Bazıları işçi yada kefere kadınlar tutmuş.Bekar çamaşırları getirip götürmek bahanesi ile yatak yorgan çarşafları içinde rakı ve şarap taşınıyor.Servis hem mükemmel hem de ibadullah Bu işlev içinde bir de lehimci Yahudiler var. Teneke boru satıp, leğimleyen Yahudiler, bunların içine bir güzel rakı ve şarap yerleştiriyor. Müptelalar bahçelerine imbikler kurup, içkilerini kendileri yapmaya başlamışlardır.Eh iş başa düşmüştü gayri.Meyhanelerdeki dura dura yıllanan eski imbikler birden ortadan yok oluvermişti. İmbikler içki imalathaneleri için toplanıyordu. Yasağın Osmanlısı, Cumhuriyeti yok. Yasak her zaman geçerli. Milli Mücadelede Türkiye Büyük Millet Meclisi de Anadolu da içki yasağı koymuş ve bu durum zaferin sonuna dek sürmüştü. Çare her yerde aynı. Yine bahçelerde imbikler kurulacak, yine satıcılarla alıcılar çeşitli yöntemlerle buluşacak. İstanbul un alınıp millici olmasından sonra içki yasağı tüm kente yayılmıştı. Kesriyeli Sıdkı hem şair hem de akşamcıdır.Bu yasaklara bir türlü akıl erdiremez. İçki yasağının en amansız dönemi Dördüncü Murad dönemidir.Bir garip tesadüf, içkicilerin piri, üstad-I azamı Bekri Mustafa başını Murad tan kurtarmıştır.
Bekri ye mal edilen öyküyü anımsayalım.
Mustafa Üsküdar iskelesinde kayıkçıdır. Birgün Sultan Murad ile Sadrazam Bayram Paşa tebdil gelirler ve bilerek Bekri nin kayığına binerler. Sahilden açıldıktan sonra Bekri rakı testisini dikip lıkır lıkır içer. Murat Baba şu testiyi uzat, bir yudum su da ben içeyim, boğazım kurudu der. Mustafa açıklıkla yanıt verir. Sen içemezsin oğul İçindeki su değil rakıdır. Sonra hem kendini, hem beni yakarsın Fazla ısrar üzerine Bekri testiyi onlara uzatır. Padişah hem yudumlar hem de sorar: Baba sen Padişah yasağından korkmaz mısın? Korkarım ama Padişah beni burada nasıl görecek? diyen Bekri ye Murad ya ben haber verirsem yanıtını veriri. Bekri hazır cevaptır. Haber veremezsin, çünkü sen de benimle içtin. Düşerse ikimizin de kellesi düşer. Padişah iyice çakırkeyif olup son sözünü eder: Peki ama ya ben padişah, bu da sadrazam Bayram Paşa ise; Bekri nin yanıtı enfestir. Seni köftehor seni Şunun şurasında iki yudum içtiniz, biriniz padişah, diğeriniz de sadrazam olmaya kalktınız... Biraz daha içseniz biriniz Allah diğerinizde Peygamber olacaktı herhalde...
Bu yasaklara gerek görüldüğüne göre içki içiliyordu, yalnız sarayda değil meyhanelerde evlerde hem de galonlarla...
Atalarımız Osmanlılar müslümandı değil mi ? Bundan kimsenin kuşkusu yok herhalde.İçtiklerinden de kimsenin kuşkusu olmasın. Ahmet Refik Bey in Tarih kitabına aldığı fermanları okuyalım. Padişah II. Selim yani Sarı Selim Kanuni Sultan Süleyman n Hürrem Sultan dan olan oğlu 11. Osmanlı Padişahı...Saltanat dönemi 1566-1574 Sakız adası onun zamanında fethedilmiş. Bu ada yani sakız rakıya çağrışım yaptırıyor mu ?... Ferman tarihi : 26 Zilkade 975 - 23 Mayıs 1568 stanbul ve Galata Kadısı na hüküm ki bundan akdem nice defa ahkam gönderip bu cihetlerde var olan eğer meyhane ve kahvehane.........Hasılı diyor ki : Kahveleri ve meyhaneleri kapatmıştık. Duyduk ki gene açılmışlar. Kötü iş yapıyorlar.Kafamı kızdırmayın. Dikkatli olun. Bunları kapatın. Şaraba tuz basıp sirke edin. Buyruğuma aykırı işyapmayın. Bunu söyleyen çok içtiği için hamamda ayağı kayıp düşerek ölen ayyaş II.Selim. Saltanatı boyunca harem ve saraydan dışarı çıkmayan. Sokollu Mehmet Paşa devri.. İkinci Ferman Tarihi : 19 Sefer 991 - 14 Mart 1583 Padişah III.Murat II.Selim ile Nurbanu Sultan ın oğlu Fermanında sözü edilen bir içki var ARAK. Yaptığım radyo programlarında rakının tarihi çok gerilere gider dediğimde kimse inanmak istememişti. Buyurun işte.. Yıl 1583 İstanbul kadısına hüküm ki makam-ı saltanat ve makarr-ı hilafetim iken hilaf-ı şer-i şerif ve mugayır-i emr-i münif aşıkare HAMR ve ARAK bey ve şira olunurmuş.. Türkçesi benim saltanat başkentim ve hilafet yerim olan İstanbul da din hükümlerine aykırı olmasına rağmen açıkça şarap ve rakı satılır (bey) alınırmış (şira) Ferman çok uzun bunları analarını hangi milletten olduklarını ve daha nice nice olaylarını radyolarda oldukça uzun anlattım burada da anlatacağım ama sitedeki başka yerlerde çünkü şimdi konumuz bunlar değil. Kanuni Süleyman zamanından beri yasaklı olmasına rağmen gene birileri şarap ve rakı satıyorlarmış Bunlar yakalansın. Küreğe mahkum edilsin. Dakika sektirmeden bu emrimi yerine getir. III.Murat ın büyükbabası Kanuni de rakı ve şarabı yasak etmiş babası II.Selim de. Ama hala alınıp satılıyor Rakının önlenemeyen satışı...Murat çıldıracak. Delirtmek mi istiyorlar koca padişahı. Halife o halife İslam dünyasının lideri dinen izin verilmeyen içkilerle başa çıkamıyor. Aynı III.Murat 1581de Avusturya imparatorunu İstanbul a davet ediyor. Oğlunun sünnet düğünü için.. O zamanlar bu tür davetler için heyet gönderiyor. Sünnet düğününe de çağıran imparator. Heyete koca bir Elçi başkanlık ediyor. Namı neymiş bu kişinin sıkı durun şimdi...
Şarabdar Ali Çavuş...
Nasıl kızmasın III.Murat .. Şarap iliklerine işlemiş milletin. Rakı da.. Köpürür tabii. Çok haklı Bir de Padişahım çok yaşa Nasıl kızmasın ? Dayanır mı buna yürek ? İşte hazır forsa kürek...
Şair Nevi nin bu feryadı boşuna değildir.
Yasaktan çok içkinin olmayışıdır, şairi çıldırtan, içkinin yokluğu ile meyhanenin viran,şarabın gözlerden canan gibi nihan olduğunu haykıran Nevi gibi, Baki de bağıranlardandır. Kanuni Sultan Süleyman dönemindeki şiddetli içki yasağı Baki ye de söyletmiştir. Yıl 1571 bu tarihten 8 yıl önceki tüm meyhanelerin kapatılma kararının neden rafa kaldırıldığını yazılanlar hatırlatıyor. Tavsamanın ana nedeni ekonomik Devlet içkiden ağır vergi alıyordu. İçki ithal edilmesine yönelik olarak kurulan fonun getirdiği gelir de hayli yüksekti. Naima Yeniçeri Ağası Kenan Paşa(aslen gürcüydü) için iyi şeyler yazmaz .Kenan Paşa nın içki yasağından yararlanarak meyhaneleri aylık haraca bağladığından söz eder. Silahdar Fındıklı Mehmet Ağa, 1681 vakaları arasında bir başka rüşvet olayına değinir, sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa nın meyhanelerden 400 kese akçe aldığını belirtir. On bir seneden beri şarap emaneti kaldırılmış, meyhaneler yıktırılmıştı.Paşa ise 400 kese akçe alıp meyhane Açmalarına göz yummuştu. Padişah o sırada Çatalca daki Yapağacı Çiftiği ndeydi. Olayı haber alınca ağır bir ferman göndermiş, fakat uyanık sadrazam, hiç birşeyden haberi olmayan kethüda Hasan Ağa yı boğdurmuştu. Padişaha söylediği şuydu sadrazamın. Kethüda izin vermiş. Benim haberim yeni oldu ve haini hümayununuz gelmeden boğdurdum.Silahdar Mehmet Ağa 1687 de içki yasağının kaldırılmasına neden olarak hazinedeki sıkıntıyı gösterir. Cabi Said Efendi, Üçüncü Selim dönemine ait vakayinamesinde der ki.Sultan Selim ne kadar meyhane var ise hepsini şiddetle yasak etti. Yasağa rağmen içki kullanan birkaç kişi idam olundu.Rum ve Ermenilere patrikleri, Yahudilere de Hahambaşı, Müslümanlara içki içirmemeleri ve satmamaları için tembih ettiler. Aksi takdirde idam olunacaklarını bildirdiler. Ayyaşların hali kötüleşti ,el altından gizli içki satanlar da peyda oldu. Yasak da koyulsa, sonunda ölüm de olsa durdurmak mümkün değil onları, ama denizde kum,içkicide çare çok. Mesela diyelim Adamın biri eline bülbül kafesini almış, kırlara gidiyor.Sanırlar ki kuşunu bülbül deresinde gezdirecek. Ama kafesin içinde rakı dolu bağırsak var.Bülbül değil içince o şakıyacak Bazıları işçi yada kefere kadınlar tutmuş.Bekar çamaşırları getirip götürmek bahanesi ile yatak yorgan çarşafları içinde rakı ve şarap taşınıyor.Servis hem mükemmel hem de ibadullah Bu işlev içinde bir de lehimci Yahudiler var. Teneke boru satıp, leğimleyen Yahudiler, bunların içine bir güzel rakı ve şarap yerleştiriyor. Müptelalar bahçelerine imbikler kurup, içkilerini kendileri yapmaya başlamışlardır.Eh iş başa düşmüştü gayri.Meyhanelerdeki dura dura yıllanan eski imbikler birden ortadan yok oluvermişti. İmbikler içki imalathaneleri için toplanıyordu. Yasağın Osmanlısı, Cumhuriyeti yok. Yasak her zaman geçerli. Milli Mücadelede Türkiye Büyük Millet Meclisi de Anadolu da içki yasağı koymuş ve bu durum zaferin sonuna dek sürmüştü. Çare her yerde aynı. Yine bahçelerde imbikler kurulacak, yine satıcılarla alıcılar çeşitli yöntemlerle buluşacak. İstanbul un alınıp millici olmasından sonra içki yasağı tüm kente yayılmıştı. Kesriyeli Sıdkı hem şair hem de akşamcıdır.Bu yasaklara bir türlü akıl erdiremez. İçki yasağının en amansız dönemi Dördüncü Murad dönemidir.Bir garip tesadüf, içkicilerin piri, üstad-I azamı Bekri Mustafa başını Murad tan kurtarmıştır.
Bekri ye mal edilen öyküyü anımsayalım.
Mustafa Üsküdar iskelesinde kayıkçıdır. Birgün Sultan Murad ile Sadrazam Bayram Paşa tebdil gelirler ve bilerek Bekri nin kayığına binerler. Sahilden açıldıktan sonra Bekri rakı testisini dikip lıkır lıkır içer. Murat Baba şu testiyi uzat, bir yudum su da ben içeyim, boğazım kurudu der. Mustafa açıklıkla yanıt verir. Sen içemezsin oğul İçindeki su değil rakıdır. Sonra hem kendini, hem beni yakarsın Fazla ısrar üzerine Bekri testiyi onlara uzatır. Padişah hem yudumlar hem de sorar: Baba sen Padişah yasağından korkmaz mısın? Korkarım ama Padişah beni burada nasıl görecek? diyen Bekri ye Murad ya ben haber verirsem yanıtını veriri. Bekri hazır cevaptır. Haber veremezsin, çünkü sen de benimle içtin. Düşerse ikimizin de kellesi düşer. Padişah iyice çakırkeyif olup son sözünü eder: Peki ama ya ben padişah, bu da sadrazam Bayram Paşa ise; Bekri nin yanıtı enfestir. Seni köftehor seni Şunun şurasında iki yudum içtiniz, biriniz padişah, diğeriniz de sadrazam olmaya kalktınız... Biraz daha içseniz biriniz Allah diğerinizde Peygamber olacaktı herhalde...